Van samenhulp naar zelfhulp

Samen sterk?
Een lotgenotencontact met begeleider

Een begeleid gelijkgestemd (lotgenoten) contact waarin van elkaar leren en elkaar inspireren de gemene dele is, in plaats van een voorgeschreven programma of de focus op een beperking. Het werkt! In 2017 won de groepsinterventie Samensterk begeleiding de Marie Kamphuisprijs. De prijs ging naar de Samensterk begeleiding vanwege de gedegen analyse over de rol van een hulpverlener in de groep. Het belangrijkste ingrediënt van het succes van de Samensterk begeleiding is de reflectie op de houding van de hulpverlener in een groep. Enkel de aanwezigheid van een hulpverlener in een groep blijkt namelijk al belemmerend te werken voor deelnemers in het met- en van elkaar leren. De oplossing hiervoor is een bescheiden en faciliterende houding. Deze houding is verder uitgewerkt in handelingsvaardigheden die de hulpverlener helpt om te begrijpen wat wel en wat niet bescheiden of faciliterend is, maar juist bepalend of leidend is. 

Een aantal goede voorbeelden hiervan: als deelnemers vertellen hoe hun week is gegaan, dan vertelt de hulpverlener dit ook. De hulpverlener deelt ervaringen die écht zijn. Een hulpverlener is niet verantwoordelijk voor de invulling van de bijeenkomst, dat is de groep. De hulpverlener zou niet de voorzitter moeten zijn, maar die taak verschuift steeds meer naar de andere deelnemers.
Wat de hulpverlener wel doet is zorgen voor een veilig klimaat, stimuleren van elkaar empowered aanspreken, en groepsdynamische processen herkennen en positief kunnen beïnvloeden. Dáárom is de hulpverlener immers (in ieder geval in de opstartfase) aanwezig bij een groep. Zo kunnen negatieve groepsprocessen voorkomen worden, zodat angsten en kwetsbaarheden van een groep geen ruimte krijgen om de overhand te nemen.

De ontwikkelaar van de Samensterk begeleiding is Jessy Berkvens, zij heeft de werkzame elementen van de innovatieve ontwikkeling groepswerk in de GGZ onderzocht bij haar toenmalige werkgever, RIBW Nijmegen & Rivierenland. Hierdoor heeft zij de Samensterk begeleiding weten te beschrijven in een methode, vervolgens heeft zij de methode vertaald in een training voor hulpverleners en vrijwilligers. Zie ook het artikel 'Van samenhulp naar zelfhulp' in het Vakblad Sociaal Werk.

Voor verdere informatie over de methode zie:

Samensterk begeleiding - De 'samenhulp' methode.
Een praktisch handboek